Voorbereiden voor hergebruik van afval op de milieustraat
Er is binnen de circulaire ambachtscentra veel aandacht voor het anders sorteren en hergebruiken van het grof huishoudelijk afval dat op de milieustraat wordt gebracht. De gedachte is dat dit afval, na sortering, veel producten en materialen bevat die voor een ander nog bruikbaar zijn. Maar de vraag is welke wet- en regelgeving van toepassing is als herbruikbaar of te repareren producten en materialen er uit worden geselecteerd, mogelijk naar elders worden vervoerd en vervolgens weer als product worden verkocht. Aan de hand van een praktijkvoorbeeld geven we hierover uitleg. Ook zullen we ingaan op de wettelijke regels die gelden bij demonteren.
De praktijkcase
Twee gemeenten, Meierijstad en Goirle, hebben een plan voorgelegd waarvan het doel is om het hergebruik van producten en materialen een stimulans te geven. Dat plan komt er in het kort op neer dat particulieren hun spullen op een plek achter de poort van de milieustraat achterlaten. Denk hierbij aan allerhande afgedankte consumptiegoederen zoals meubels, elektrische apparatuur etc., zoals een waterkoker waar een klein defect aan is. Vervolgens kan men doorrijden om de bulkstromen onder de noemer puin&tuin (asbest, dakbedekking, grond, groen, c-hout, puin en vlakglas) te lossen.
De spullenstroom wordt aansluitend professioneel gesorteerd door medewerkers die daarvoor goed opgeleid zijn. De producten en materialen die herbruikbaar of eenvoudig te repareren zijn worden door medewerkers voorbereid voor doorgifte aan repair cafés, maak-/werkbedrijven, praktijkonderwijs en aan kringloopwinkels. Ze gaan dus bijvoorbeeld naar de kringloop om weer verkocht te worden.
De vraag
Naar aanleiding hiervan is de vraag gesteld welke regelgeving hierbij een rol speelt en of deze werkwijze past in de huidige wet- en regelgeving. Het materiaal wordt als grof huishoudelijk afval afgegeven op de milieustraat. Het is de bedoeling om dit materiaal als product te verkopen in een kringloopwinkel die, of maak-/werkbedrijf dat mogelijk elders is gesitueerd. Het is de vraag welke voorwaarden gelden om het afval weer als product te kwalificeren.
De uitleg verderop in deze tekst is uitsluitend bestemd voor de situatie waarin de milieustraat de producten en materialen niet tegen betaling aanbiedt aan derden. Is dit wel het geval dan is namelijk de Wet markt en overheid van toepassing. Deze wet komt in beeld wanneer een overheid een economische activiteit uitoefent, met andere woorden, zich naast andere aanbieders op een markt begeeft1. Naar wat de impact is van deze wet voor het verder uitrollen van circulaire ambachtscentra vindt nog nader onderzoek plaats.
De uitleg
Een milieustraat is een inrichting in de zin van de Wet milieubeheer waarvoor specifieke regels zijn gegeven in het Activiteitenbesluit milieubeheer2 en de Activiteitenregeling milieubeheer. Het maakt juridisch dus niet uit of je een afgiftepunt plaatst vóór de poort of achter de poort van een milieustraat. Dat punt hoort dan gewoon bij de milieustraat.
Hoe kan het binnengebrachte materiaal dan wèl einde-afval worden op de milieustraat?
Het materiaal is, zodra het de poort van de milieustraat door is, bij aankomst en afgifte bedrijfsafval. De geschoolde medewerkers sorteren en scheiden het materiaal dat voor hergebruik in aanmerking komt van andere materialen die wel afval blijven. Die sorteeractie zien we als voorbereiding voor hergebruik3. Dit uitgesorteerde materiaal, waar vraag naar is en dat rechtmatig de keten weer in kan als product, is dan (voordat het de poort weer uitgaat) einde-afval4. In zo’n situatie is het vervoer van dat materiaal naar – bijvoorbeeld – een kringloop én geen bedrijfsafval meer én ook niet meer aan hoofdstuk 10 Wet Milieubeheer onderworpen. Dit uitsorteren past daarmee binnen de hiervoor genoemde regels die gelden voor de milieustraat.
Een alternatief is dat op de milieustraat gelegenheid is voor burgers om materialen af te geven voor hergebruik, bijvoorbeeld in een container die daarvoor bestemd is. Degene die hiervoor kiest, dankt het materiaal niet af maar geeft te kennen dat het materiaal beschikbaar is voor verkoop in bijvoorbeeld een kringloopwinkel. Er moet wel een geschoolde medewerker van de milieustraat of kringloopwinkel daar aanwezig zijn om voorafgaand aan de overdracht te beoordelen of het materiaal geschikt is (er moet vraag naar zijn en het moet rechtmatig de keten weer ingaan) om direct opnieuw te gebruiken en dat opnieuw gebruik ook is toegestaan. De niet herbruikbare materialen zijn dan afval.
Producentenverantwoordelijkheid elektrische en elektronische apparatuur
Hoe zit het met de producentenverantwoordelijkheid als er elektrische en elektronische apparatuur (EEA) op de milieustraat wordt gesorteerd en geschikt gemaakt om bij een kringloop te worden aangeboden? Blijft de eerste producent nog steeds verantwoordelijk voor deze EEA bij deze vorm van nuttige toepassing (voorbereiding voor hergebruik volgend door hergebruik)?
Ja, dat is het geval. In de situatie dat een apparaat weliswaar als afval wordt afgegeven maar bij deugdelijke controle en sortering weer geschikt is om aan te bieden onder de oude productnaam (strijkijzer van Moulinex, TV van Philips) blijft de producentenverantwoordelijkheid van de eerste producent gewoon gelden. Dit betekent dat een kringloopwinkel die geschikte en deugdelijk werkende apparaten ophaalt bij de milieustraat en ze vervolgens onder de merknaam in de kringloopwinkel aanbiedt geen producent is in de zin van de Regeling afgedankte elektrische en elektronische apparatuur.
Demontage
Op een milieustraat mag alleen gesorteerd worden. Andere vormen van verwerking zijn op een milieustraat niet toegestaan. Het demonteren van goederen, zoals bijvoorbeeld meubels, en van dat materiaal weer iets nieuws maken, kan daarom niet op een milieustraat plaatsvinden. Het is wel mogelijk om hiervoor een eigen inrichting te starten. Wanneer dat op kleine schaal plaatsvindt is dit vergunningvrij en kan volstaan worden met een melding bij de Omgevingsdienst5. Wordt de vrijgestelde hoeveelheid of oppervlakte overschreden, dan moet er een vergunning aangevraagd worden. Als er geen sprake is van afval dan zal sowieso een melding voldoende moeten zijn. Neem voor nader advies vooraf contact op met de Omgevingsdienst.
____________________
1 De definitie van economische activiteit in de wet markt en overheid is: ‘iedere activiteit bestaande uit het aanbieden van goederen en/of diensten op een bepaalde markt’
2 Artikel 3.155 e.v. Abm https://wetten.overheid.nl/BWBR0022762/2021-07-01
3 De termen 'voorbereiden voor hergebruik' en 'hergebruik' zijn op te vatten als juridische begrippen die gedefinieerd zijn in artikel 1.1 van de Wet milieubeheer: https://wetten.overheid.nl/BWBR0003245/2021-07-01
4 Voor uitleg over een ‘einde-afvalkwalificatie’ zie de Leidraad afvalstof of product versie 1.2: https://www.afvalcirculair.nl/nieuws/afvalnieuws/2021/update-leidraad-afvalstof-product/
5 Zie het Besluit omgevingsrecht bijlage I, onderdeel C, cat. 28.10, nrs 11 en 25: https://wetten.overheid.nl/BWBR0027464/2021-07-01#BijlageI